İngiltere Vergi Sistemi Rehberi: Türk Çalışanlar ve Girişimciler İçin NI, Income Tax ve Self-Assessment

İngiltere Vergi Sistemi Rehberi: Çalışanlar ve Girişimciler İçin NI, Income Tax ve Self-Assessment

İngiltere'ye taşındınız, yeni bir işe başladınız veya kendi işinizi kurdunuz. Tebrikler! Bu yeni başlangıçta karşılaşacağınız önemli konulardan biri de İngiltere'de vergi sistemi olacaktır. Özellikle Türk çalışanlar ve serbest meslek sahipleri için NI numarası almak, Income Tax oranlarını anlamak ve Self-Assessment beyannamesi gerekip gerekmediğini bilmek büyük önem taşır.

İngiltere'de Vergi Sisteminin Temelleri

İngiltere'deki vergi sisteminden sorumlu ana kurum HMRC (Her Majesty's Revenue and Customs)'dir. Vergi ve ulusal sigorta katkılarınızı bu kuruma ödersiniz.

Sistem temel olarak iki ana yapı üzerine kuruludur:

1. PAYE (Pay As You Earn): Eğer bir işverene bağlı olarak çalışıyorsanız, verginiz ve Ulusal Sigorta (NI) katkılarınız maaşınızdan otomatik olarak kesilir. Bu sisteme PAYE denir.
2. Self-Assessment: Eğer serbest meslek sahibiyseniz, ek gelirleriniz varsa (örneğin kira geliri) veya şirket direktörüyseniz, gelirlerinizi ve giderlerinizi kendiniz beyan etmeniz gerekir. Bu süreç Self-Assessment olarak adlandırılır.

National Insurance (NI) Numarası Nedir ve Nasıl Alınır?

NI Numarası, İngiltere'de çalışmak ve sosyal güvenlik sistemine katkıda bulunmak için sahip olmanız gereken kişisel bir numaradır. Bu numara, ödediğiniz Ulusal Sigorta primlerini ve hak kazandığınız devlet yardımlarını takip etmek için kullanılır.

NI Numarası Neden Önemli?

1. İngiltere'de yasal olarak çalışabilmeniz için şarttır.
2. İşvereniniz maaş bordronuzu hazırlarken bu numarayı kullanır.
3. Emeklilik, işsizlik maaşı gibi devlet yardımlarına hak kazanmanız için katkılarınız bu numara üzerinden takip edilir.
4. Self-Assessment beyannamesi verirken gereklidir.

Kimler NI Numarası Almalı?

İngiltere'de çalışma hakkınız varsa ve çalışmayı planlıyorsanız (ister çalışan ister serbest meslek sahibi olarak) NI numarası almanız gerekir.

NI Numarası Başvuru Süreci

NI numarası almak genellikle basit bir süreçtir:

1. Online Başvuru: Süreç genellikle online olarak başlar. Başvuruyu İngiltere içinden yapmanız gerekmektedir.
2. Kimlik Doğrulama: Kimliğinizi kanıtlamanız istenecektir. Bu genellikle pasaport veya Biyometrik Oturum İzniniz (BRP) gibi belgelerle yapılır.
3. Mülakat (Gerekirse): Bazı durumlarda, kimliğinizi doğrulamak veya neden NI numarasına ihtiyacınız olduğunu anlamak için kısa bir telefon mülakatına veya yüz yüze görüşmeye çağrılabilirsiniz.
4. Numaranın Gönderilmesi: Başvurunuz onaylandıktan sonra NI numaranız posta yoluyla adresinize gönderilir.

Unutmayın: NI numarası başvurusu ücretsizdir. Başvuruyu doğrudan resmi devlet sitesi üzerinden yapmalısınız.

1. Resmi Başvuru Sayfası: NI Numarası başvurusu hakkında detaylı bilgi ve başvuru için Birleşik Krallık hükümetinin resmi web sitesini ziyaret edebilirsiniz: GOV.UK - Apply for a National Insurance number

NI Katkı Payları (National Insurance Contributions)

Çalışma durumunuza göre farklı NI sınıfları üzerinden katkı payı ödersiniz:

1. Class 1: Çalışanlar tarafından ödenir (işveren de katkıda bulunur). Maaşınızdan otomatik kesilir.
2. Class 2 ve Class 4: Serbest meslek sahipleri (self-employed) tarafından ödenir. Genellikle Self-Assessment yoluyla hesaplanır ve ödenir.

Gelir Vergisi (Income Tax): Nasıl Hesaplanır?

İngiltere'de elde ettiğiniz gelirler üzerinden Income Tax yani Gelir Vergisi ödemeniz gerekir. Sistem, kazandıkça artan oranlı bir yapıya sahiptir.

Personal Allowance (Kişisel Vergi İndirimi)

Her vergi yılında belirli bir miktarda geliri vergisiz olarak kazanma hakkınız vardır. Buna "Personal Allowance" denir.

1. 2024/2025 vergi yılı için standart Personal Allowance £12,570'dur. Bu miktar yıllık olarak değişebilir.
2. Bu miktarın üzerindeki geliriniz vergiye tabi olur.
3. Yıllık geliriniz £100,000'ı aştığında Personal Allowance hakkınız azalmaya başlar.

İngiltere Gelir Vergisi Dilimleri (Tax Bands)

Personal Allowance üzerindeki geliriniz, aşağıdaki vergi dilimlerine göre vergilendirilir (İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda için 2024/2025 oranları):

1. Basic Rate (Temel Oran): £12,571 - £50,270 arası gelir için %20
2. Higher Rate (Yüksek Oran): £50,271 - £125,140 arası gelir için %40
3. Additional Rate (Ek Oran): £125,141 üzeri gelir için %45

Önemli Not: İskoçya'da farklı gelir vergisi dilimleri ve oranları uygulanmaktadır.

Çalışanlar İçin Vergi (PAYE Sistemi)

Bir işveren için çalışıyorsanız, endişelenmenize gerek yok. İşvereniniz, HMRC tarafından size atanan vergi kodunu (tax code) kullanarak doğru miktarda Gelir Vergisi ve NI katkısını maaşınızdan keser ve sizin adınıza HMRC'ye öder. Maaş bordronuzda (payslip) bu kesintileri detaylı olarak görebilirsiniz. Çalışan olarak İngiltere'ye geliyorsanız, genellikle Skilled Worker Vizesi gibi çalışma izinleri ile bu sisteme dahil olursunuz.

Self-Assessment Sistemi: Kimler Beyanname Vermeli?

Self-Assessment, belirli gelir türlerine sahip kişilerin veya belirli statüdeki bireylerin yıllık vergi beyannamesi doldurarak vergi yükümlülüklerini kendilerinin hesaplaması ve HMRC'ye bildirmesi gereken sistemdir.

Self-Assessment Nedir?

Bu sistem, özellikle PAYE sistemiyle otomatik olarak vergilendirilmeyen gelirleri beyan etmek için kullanılır. Yıllık olarak yapılır ve belirli son tarihlere uyulması gerekir.

Kimler Self-Assessment Yapmalı?

Aşağıdaki durumlarda Self-Assessment beyannamesi vermeniz gerekebilir:

1. Serbest meslek sahibi (Self-employed) iseniz (Sole trader veya bir ortaklığın parçası olarak).
2. Bir şirketin direktörü iseniz (bazı istisnalar olabilir).
3. Yıllık £10,000 üzerinde kira geliriniz varsa.
4. Vergi yılı içinde £10,000 üzerinde tasarruf veya yatırım geliriniz varsa.
5. Vergiye tabi yurtdışı geliriniz varsa.
6. Yıllık geliriniz £100,000'ın üzerindeyse.
7. Devletten Çocuk Yardımı (Child Benefit) alıyorsanız ve sizin veya partnerinizin geliri £50,000 üzerindeyse.

Emin değilseniz, HMRC'nin web sitesindeki kontrol aracını kullanabilir veya bir uzmana danışabilirsiniz. Kendi işini kuranlar için Şirket Türü Seçimi ve Kuruluş Süreci hakkında bilgi almak faydalı olabilir.

Self-Assessment Süreci ve Tarihleri

Self-Assessment sürecinde dikkat etmeniz gereken önemli tarihler şunlardır:

1. Kayıt Olma: Eğer ilk kez Self-Assessment yapacaksanız, vergi yılının bitiminden sonraki 5 Ekim'e kadar HMRC'ye kaydolmanız gerekir (Örneğin, 5 Nisan 2025'te biten vergi yılı için son tarih 5 Ekim 2025).
2. Beyanname Gönderme:
   • Kağıt form ile: 31 Ekim
   • Online olarak: 31 Ocak (Vergi yılının bitiminden sonraki)
3. Vergi Ödeme: Hesaplanmış verginizi ödemek için son tarih 31 Ocak'tır.

Bu tarihlere uymamak cezai yaptırımlara yol açabilir.

Self-Assessment İçin Hazırlık

Başarılı bir Self-Assessment süreci için düzenli kayıt tutmak çok önemlidir. Tüm gelir belgelerinizi (faturalar, banka dökümleri) ve işle ilgili gider faturalarınızı (ofis kirası, malzeme, seyahat vb.) dikkatlice saklamalısınız. Bu, beyannamenizi doğru bir şekilde doldurmanıza ve potansiyel vergi indirimlerinden yararlanmanıza olanak tanır. Şirketinizin Vergi Kaydı ve Planlaması konusunda destek almak işinizi kolaylaştırabilir.

Türk Çalışanlar ve Girişimciler İçin Önemli Notlar

Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması

Türkiye ile Birleşik Krallık arasında, aynı gelir üzerinden iki ülkede de vergi ödemenizi önlemek amacıyla bir Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması (ÇVÖA) bulunmaktadır. Bu anlaşmanın detayları ve sizin durumunuza özel etkileri karmaşık olabilir. Bu nedenle, özellikle hem Türkiye'de hem de İngiltere'de geliriniz varsa, bir vergi uzmanına danışmanız önemlidir.

Profesyonel Yardım Almak

İngiltere'de vergi sistemi, özellikle yeni gelenler için karmaşık görünebilir. NI numarası alma, Income Tax hesaplama veya Self-Assessment beyannamesi hazırlama süreçlerinde zorluk yaşıyorsanız, bir muhasebeciden veya vergi danışmanından profesyonel yardım almak en doğrusudur. Doğru beyanda bulunmak ve olası cezalardan kaçınmak için bu yatırım değerlidir.

Legatus Legal olarak, İngiltere'deki hukuki ve ticari süreçlerinizde size destek olabiliriz. Daha fazla bilgi için Blog sayfamızı ziyaret edebilir veya Özel Danışmanlık Hizmetlerimiz hakkında bilgi almak için Bize Ulaşın.

Sonuç

İngiltere'de çalışmaya veya iş kurmaya başlarken vergi sistemini anlamak kritik bir adımdır. NI numarası almak, Income Tax oranlarını bilmek ve Self-Assessment yükümlülüklerinizi yerine getirmek, yasalara uyumlu kalmanızı ve mali durumunuzu doğru yönetmenizi sağlar.

Bu rehber, temel bilgileri sunmayı amaçlamaktadır. Unutmayın ki her bireyin durumu farklıdır. İhtiyaç duyduğunuzda profesyonel destek almaktan çekinmeyin. İngiltere'deki yeni hayatınızda başarılar dileriz!